Wat is wijsheid

Rondkijkend in de wereld zien we dat de mensheid in een crisis zit. Bedrijven zijn op zoek naar winst zonder zich te bekommeren om het welzijn en de gezondheid van de mensen die hun producten kopen of die voor hen werken. Consumenten kopen ongelimiteerd en gooien zaken weg, alsof onze planeet tegelijk een all-you-can-eat restaurant is als ook de vuilnisbelt voor de restjes. En de moderne ‘hervormingen’ in het onderwijs leggen meer de nadruk op testscores dan op de ontwikkeling van sociale vaardigheden, creatief denken of liefde voor het leren. Hoe zijn we zover gekomen in onze ‘evolutie’ als dominante soort op onze planeet dat we ons zo primitief gedragen? En kan de mensheid van koers veranderen om de problemen op te lossen die we zelf hebben gecreëerd? Met andere woorden: kunnen we wijzer worden?

Om wijzer te worden moeten we de kloof overbruggen tussen ons hart (compassie) en ons complexe maar gefragmenteerde weten (kennis). Het overbruggen van dit hiaat is hoe wijsheid ontstaat. Daarbij is verbeelding (visueel denken) de essentiële verbindingsfactor. Compassie is hierbij de sympathie voor medemensen, kennis is de complexe informatie die we onze kinderen leren en die we als cultuur belangrijk vinden en verbeelding is de lijm ertussen. En daarom is verbeelding zo essentieel!

De rol van verbeelding

Verbeelding is het middel waarmee we visueel denken, en dus hoe we de wereld om ons heen ruimtelijk representeren en begrijpen. Op deze manier biedt verbeelding een soort virtueel landschap om informatie en kennis te organiseren. De meesten van ons zien verbeelding als iets dat alleen creatieve mensen en kunstenaars doen - een middel om iets te creëren wat nog niet bestaat. Maar het gaat veel verder. Ons wereldbeeld - ons begrip van alles om ons heen - maakt gebruik van mentale modellen en visuele representaties. We bouwen deze op in de loop van de tijd, gebaseerd op de informatie die binnenkomt - van directe waarnemingen, leraren, het internet, televisie, boeken, films, vriendenwerk, school, vermaak en spel - allemaal gebieden van menselijke ervaring.

Het voorgaande wordt ook wel ‘systeemdenken’ genoemd. Daarbij bouwt de geest in feite complexe visuele modellen, die de verbanden en de onderlinge afhankelijkheden van de werkelijkheid weergeven, om ze vervolgens toe te passen in het dagelijkse leven. In veel tribale tradities lijkt de verbeelding op deze manier te worden gebruikt, waarbij het visuele denken op basis van het hart (compassie) de primaire manier van redeneren is. Het is de basis waarop wijsheid wordt gegenereerd en gedeeld. Zoveel mogelijk zaken worden daarbij in samenhang gezien. Helaas is in moderne samenlevingen veel van wat we op school leren juist volledig opgedeeld in hokjes, zonder dat daarbij de samenhang nog wordt benadrukt. Daarbij gaat dus veel essentieels verloren.

Mindfullness versus Dwaasheid

In zekere zin zijn ‘beschaafde’ mensen onwetend geworden. Of liever: we negeren de onderlinge afhankelijkheden zoals die in werkelijkheid bestaan. We hebben een methode van denken ontwikkeld die gebaseerd is op opdelen, abstraheren en dualisme en die het voor ons erg moeilijk maken om te begrijpen hoe de wereld eigenlijk werkt.

De psychologe Ellen Langer spreekt hierover in termen van mindfulness tegenover dwaasheid. Mindfulness is een manier van denken die open staat voor input uit onze omgeving en een duidelijker beeld geeft van wat er werkelijk aan de hand is. Dwaasheid, zoals zij de term gebruikt, is denken op basis van kennis uit het verleden die de huidige situatie niet accuraat weergeeft.

Ellen Langer heeft het over de valkuil van ‘deskundigen’ (op alle terreinen), die ‘goed opgeleid’ zijn en denken dat ze begrijpen wat ze doen, maar in werkelijkheid geen volledig of duidelijk beeld hebben van de dingen waar ze mee te maken hebben. Ze denken te klein.

In oosterse tradities zoals het boeddhisme wordt de term mindfulness op een verwante manier gebruikt. De term betekent niet-oordelende observatie, zorgvuldig observeren wat er gebeurt zonder conceptuele ideeën en oordelen. Er worden methoden zoals meditatie gebruikt om iemand te helpen zijn bewustzijn te trainen, om een manier van observeren te beheersen die openstaat voor zintuiglijke input en vrij is van de vooringenomenheid en dualistische meningen. Zoals Zen-leraar Shunryu Suzuki het verwoordt: "In de geest van de beginner zijn er vele mogelijkheden, in de geest van de experts zijn er weinig mogelijkheden. 

Wijsheid vanuit het hart

Wijsheid ontstaat wanneer we verbeelding, compassie, mindfulness en kennis op een synergetische manier bij elkaar brengen, zodat we een nauwkeuriger begrip van de wereld om ons heen ontwikkelen en dan beslissingen nemen die door al deze vermogens samen worden geleid.

Het is wat heeft geleid tot de diepere vormen van kunst, literatuur, mythe, wetenschap, films, poëzie en muziek die mensen hebben gecreëerd; en het is wat leidt tot verstandige besluitvorming door leiders op alle gebieden van menselijke activiteit. De verbeelding van kennis helpt ons om de aard van situaties te begrijpen, van wat er werkelijk aan de hand is. Gevoelens van mededogen helpen ons om verstandige keuzes te maken, bewust van (en zorgzaam over) hoe acties anderen zullen beïnvloeden. Mindfulness stelt ons in staat om in contact te blijven met wat er werkelijk gebeurt, om onze kennisrepresentaties bij te werken en om vaardiger te worden in ons handelen.

Luister naar je hart

De ‘moderne’ wereld waarin we leven is een wereld die we samen hebben gecreëerd. Het is het resultaat van gecompartimenteerde denken, waarin verschillende delen van de samenleving en van onze hersenen niet met elkaar communiceren. Om deze kloven te overbruggen zullen we meer verbindingen tussen de verschillende gebieden van ons lichaam en onze hersenen, en in de samenleving als geheel, tot stand moeten brengen. We moeten naar ons hart luisteren, opnieuw leren wat we al dachten te weten en onze kinderen aanmoedigen om anders te denken en zich anders te gedragen, om meer in harmonie met de natuur te leven.

Als we dit met succes doen, kunnen we wijzer worden als soort, meer ‘eco-logisch’. Wij en de planeet die ons voortbracht, kunnen gelukkiger en gezonder zijn – genezen. Want zoals Albert Einstein zei: "We kunnen problemen niet oplossen door dezelfde manier van denken te gebruiken als toen we ze creëerden. Het ware teken van intelligentie is niet kennis, maar verbeelding.

https://creativesystemsthinking.wordpress.com/2014/02/14/how-wisdom-grows-educating-hearts-and-minds/ 

De zon gaat onder en de eerste gekko’s lopen over het plafond. Een taxi uit Colombo heeft me afgeleverd in mijn hotel na een dolle rit van vier uur over onverlichte wegen. In mijn zevende jaar als reisjournalist is het me eindelijk gelukt om hier te zijn – in Sri Lanka, voor een reportage over Ayurveda, de oosterse gezondheidsleer.

Ik hoor tijdens mijn reis veel over oosterse filosofie. Want die is overal. Ik praat met mensen, bezoek tempels, gezondheidscentra en kruidentuinen en ik wen langzaam aan het idee dat alles hier anders werkt dan ‘thuis’.

Sri Lanka is voornamelijk boeddhistisch. Dat werkt door in de gezondheidszorg: lichaam en geest zijn één. Opgegroeid als westerse wetenschapper is die eenheid vreemd voor mij. Ik ben juist gewend om op te splitsen: lichaam en geest. Voeding en medicijn. Ziekte en gezondheid. Maar hier in het oude Ceylon, is eenheid leidend. De gezondheidszorg is gericht op het totale patroon van iemands lichamelijke én geestelijke kenmerken. Een behandeling is een totaalpakket: reinigingen, natuurlijke medicamenten, nauwkeurige voedingsadviezen, leef-adviezen, yoga, etc. Beter worden kost tijd en een behandeling is alleen succesvol als iemand als geheel wordt benaderd: lichaam, geest, voeding, alles in samenhang. Het werd een mooie reportage...

Zestien maanden later bezoek ik opnieuw Sri Lanka, ik ben inmiddels fan. Thuis heb ik diep nagedacht over mijn ervaringen. Het laat me niet meer los. Wat begon als verdieping in een gezondheidssysteem – de Ayurveda – eindigde met vragen over mijn eigen levenshouding en onze westerse levensfilosofie. Ik lees erover, ik probeer het te doorgronden, ik kijk verwonderd hoe wij in het westen rondhollen, en ik voel me meer en meer ontheemd in mijn eigen westerse wereld.

Ik praat die tweede reis veel met mijn chauffeur over de essentie van onze wereldbeelden. Over de rol van het boeddhisme in zijn dagelijkse leven. Ineens pakt hij iets vanonder zijn stoel: “Dit is een heel mooi boekje, geschreven in simpele taal, door een monnik uit Singapore. Hij beschrijft de essentie van de boeddhistische filosofie in ons eigen jargon – niet in westerse beelden en analogieën, want dan begrijp je er nog steeds niets van.” Ik lees het die avond gretig. En het kost moeite om de ideeën goed te doorgronden. De denkbeelden zijn zo anders dan waarmee ik zelf ben opgegroeid. En tóch zijn er voor mij ook veel aanknopingspunten.

In het boeddhisme staan inzicht en eigen keuzes centraal. Kijk, dát spreekt mij aan. Zelf nadenken, niet een god die dat voor mijn doet. Boeddha ‘gelooft’ in inzicht en niet in dwang. Ik teken voor zo’n uitgangspunt, ik geloof ook niet in dwang. Ik geloof niet in het schermen met hogere machten, in opperwezens. Ik geloof dat alles in het universum (zichtbaar en onzichtbaar) wordt ‘gestuurd’ vanuit evolutionaire principes, ja zelfs vanuit één universeel principe – zonder dat wij dat ooit gaan doorgronden.

Als westerling ben ik gewend aan een materiële benadering van de wereld. Hier in Sri Lanka word ik ondergedompeld in een hele andere benadering: de volledig holistische, energetische en berustende benadering van ons bestaan. Dat inspireert me. Hier word ik vrolijk van.

Ik reis door naar de belangrijke stad Kandy. Er zijn veel mensen op de been die dag. Het is de dag van de processie. Vrachtauto’s brengen rijk versierde olifanten, monniken bouwen aan een tribune en iedereen zoekt naar bloemen- en wierookverkopers.

Toen de leer van Boeddha voor het eerst werd opgetekend was dat door monniken in een grot in Sri Lanka. In Kandy staat de belangrijkste tempel van het land. Het is de Temple of the Tooth, genoemd naar de tand van Boeddha die hier wordt bewaard. Die tand kwam er na de crematie van Boeddha 2500 jaar geleden via veel omzwervingen terecht. En één keer per jaar (precies vandaag!) is er een processie, waarbij de tand vanuit de tempel per olifant de stad rond gaat.

Ik ga naar de tempel. Het heilige der heiligen is een soort binnen-tempel waar monniken in en uit lopen. Ik zie bloemen, er is hoorngeschal en trommelslagers maken me bijna doof. Van hieruit gaat vanavond de tand per olifant de hele stad door.

Ineens wenkt mijn gids me mee naar boven – we hebben nog tijd genoeg om meer van de tempel te bekijken. Hij neemt me mee naar een kleine ruimte waar mensen rond een glazen vitrinekast schuifelen. In de hoek zit een monnik te bidden. In de vitrinekast ligt – op een keurige samengebonden stapel van duizenden stroken palmblad – een duizenden jaren oude handgeschreven kopie van de originele leer van Boeddha. Ik ben er stil van.

Voor me liggen de oorspronkelijk geschriften met daarop de volledige leer: de tipitaka ofwel de pali canon. Wat is dit bijzonder. Duizenden palmbladen, met een hele simpele boodschap: mensen willen vasthouden aan plezierige gevoelens en vervelende vermijden. Dat is onze natuur, dat is een gegeven. Mensen willen grip houden, maar het leven kiest zijn eigen weg. Dus laat dat ‘vasthouden’ los – en je problemen zijn weg. Wat een geweldig inzicht.

De hele tipitaka beslaat 32 boeken. Met voorbeelden en richtlijnen om die toestand van volledig onthechten te bereiken – ego-loos leven en volledig doordrongen zijn van de wetten van het heelal die neerkomen op: niets is permanent. Laat los, vasthouden doet zeer.

Onze westerse neiging is juist wel om dingen te willen vasthouden. We houden vast aan bezit, status en macht. Mode, vakanties, elektrische fiets, grotere auto, botox, kleurspoeling, noem maar op. Ons ego is groot, in de westerse cultuur draait alles om consu-meren. De economie moet groeien – dat is de maat der dingen. Het woord funshoppen zegt genoeg.

Ik zei het eerder: ik voel me inmiddels ontheemd in mijn eigen land. En hier in Kandy zie ik van afstand nog beter hoe primitief, alles omvattend en verwoestend onze levensstijl is. Maar hier, in deze vitrinekast, ligt de handleiding om iets te doen tegen dat eendimensionale westerse denken. Want dat is voor mij de kern van het Boeddhisme: denk zelf na en volg niet blind je primaire behoeften. Gewoon, door inzicht te ontwikkelen in de bron van dat denken: onze behoefte aan ‘krijgen’ en ‘vermijden’. Mensen zijn een mix van de primaire neiging om te willen winnen (vanuit overleven) én verstand. Die hele stapel palmbladen die ik hier in Kandy in de vitrinekast zie liggen, gebundeld tot 32 boeken, is de perfecte handleiding om daar mee om te gaan. Niet met geboden die gevolgd dienen te worden vanuit de angst voor één of andere god, maar door zelf inzicht te ontwikkelen en de eigen mentale kracht te zien.

Ik krijg kippenvel. Ik voel me klein. Ik voel me gesteund in de weg die ik al was ingeslagen. Maar ik voel me ook machteloos: hoe krijg ik anderen hierin mee?

De oorspronkelijke bevolking van Noord-Amerika (de 'indianen') staat bekend om hun moed en krachtige persoonlijkheid. Het lijkt dan vreemd dat dit wordt bereikt via een opvoeding zonder dwang. Terwijl wij in onze westerse wereld vrijheid hoog in het vaandel hebben, is onze maatschappij feitelijk gebaseerd op angst en controle. Zoals dat in het westerse onderwijs ook het heersende model is. Eigenlijk is er binnen het westerse schoolsysteem geen ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, vrije keuze en creativiteit. Cito-scores, toetsen en eindrapporten zijn in alle gevallen maatgevend, waarbij de toetscriteria landelijk worden vastgesteld en economische belangen daarin centraal staan - niet het kind. Vrijheid van ontwikkeling is in onze westerse wereld beperkt en sterk gekanaliseerd. De vraag is of we met ons westerse rigide systeem de huidige ecologische crisis gaan oplossen.

The Circle of Courage

De oorspronkelijke bevolking van Noord-Amerika  gebruikt in hun opvoeding de Circle of Courage. Deze gaat uit van de vier universele groeibehoeften van kinderen: vrijgevigheid, saamhorigheid, meesterschap en onafhankelijkheid. Ook uit westers ontwikkelings-onderzoek blijkt inmiddels dat dit dé gereedschappen zijn voor de ontwikkeling van eigenwaarde: deugd, betekenis, macht en competentie, waarmee de inzichten van westers onderzoek en indiaanse intuïtie goed overeen blijken te komen.

1. Een geest van Vrijgevigheid

Een eerste deugd in het leven is vrijgevigheid. Het centrale doel in de indiaanse kinderopvoeding is het leren van onbaatzuchtigheid. In de woorden van een Lakota-chief: ‘Je zou in staat moeten zijn om je meest geliefde bezit weg te geven zonder dat je hart sneller klopt.’ Door anderen te helpen, ontwikkelen jongeren hun eigen waardigheid: ze leveren een positieve bijdrage aan een ander mensenleven.

• The Spirit of Generosity: Een goed karakter wordt via het geven om anderen gecultiveerd. Zodat iedereen kan zeggen: “Ik heb een doel in mijn leven.”

2. Een geest van Saamhorigheid

De indiaanse cultuur is gebouwd op gemeenschapszin. Bij de Lakota-indianen is dé kernwaarde het behoren tot de stam: ‘Voel je verwant aan iedereen die je kent’. Door anderen te behandelen als naaste verwanten worden sterke sociale banden gesmeed die iedereen aanzetten tot respectvolle relaties. Door de geschiedenis heen heeft altijd de stam en niet het gezin gezorgd voor het voortbestaan van de cultuur. Zelfs als ouders wegvielen of zich onverantwoordelijk gedroegen, was de stam er om de volgende generatie te voeden.

• The Spirit of Belonging: Het universele verlangen naar verbinding met mensen wordt gestimuleerd  door vertrouwensrelaties. Zodat iedereen kan zeggen: “Er wordt van mij gehouden.”

3. Een geest van Meesterschap

Competentie wordt in traditionele culturen gewaarborgd door het overal aanwezige meesterschap van anderen te koesteren. Kinderen word geleerd om altijd te kijken en te luisteren naar mensen met meer ervaring. Een persoon met meer bekwaamheid wordt gezien als voorbeeld, om van te leren, en niet als rivaal of concurrent. Ieder mens streeft van nature naar meesterschap voor persoonlijke groei, en niet om superieur te zijn aan iemand anders. Mensen hebben een aangeboren drang om competent te worden en problemen op te lossen. En succes in het overwinnen van uitdagingen versterkt dan het verlangen om meer te bereiken.

• The Spirit of Mastery: De aangeboren honger om te leren wordt gestimuleerd door alledaagse dingen te leren beheersen. Zodat iedereen kan zeggen: “Ik heb ik succes.”

4. Een geest van Onafhankelijkheid

Macht is in de westerse cultuur gebaseerd op dominantie, maar in de inheemse tradities betekent macht: opkomen voor het recht op onafhankelijkheid. In tegenstelling tot gehoorzaamheid en discipline als model voor macht, is de inheemse leer ontworpen om respect en innerlijke discipline te ontwikkelen. Van jongs af aan worden kinderen aangemoedigd om zelfstandig beslissingen te nemen, problemen op te lossen en persoonlijke verantwoordelijkheid te tonen. Volwassenen zijn het voorbeeld, ze kweken en onderwijzen waarden en normen, en ze geven feedback. Maar kinderen krijgen alle mogelijkheden om zelf keuzes te maken, zonder dwang.

• The Spirit of Independence: Vrije wil wordt gestimuleerd door verantwoordelijkheid. Zodat iedereen kan zeggen: “Ik heb de kracht om beslissingen te nemen.”

Moedig en respectvol vs. angstig en egoïstisch

De inheemse Amerikanen, voeden hun kinderen dus op tot moedige, respectvolle mensen, niet door harde dwang te gebruiken, maar door kinderen met groot respect te behandelen. Ons westerse onderwijssysteem gaat juist uit van dwang en laat weinig ruimte voor de ontwikkeling van de eigenwaarde van onze kinderen. Dat maakt kinderen angstig, slaafs, onverschillig en egoïstisch.

Het oplossen van de huidige problemen in de wereld (de ecologische crisis, de milieu- en de klimaatproblemen) vraagt om moedige mensen. Mensen die respectvol zijn naar anderen, het ecosysteem, het klimaat en het milieu. Het zou goed zijn om de Circle of Courage ook in het westerse onderwijs als uitgangspunt te nemen. Angst en egoïsme stonden aan de basis van onze huidig problemen. En zoals Einstein al aangaf: 'Er zijn andere manieren van denken nodig om problemen op te lossen, dan die waarmee de problemen zijn veroorzaakt'.

Zie verder:

https://www.filmsforaction.org/articles/the-circle-of-courage-native-american-model-of-education/

De bevolking van Sri Lanka is overwegend boeddhistisch. Dus open, dienstbaar en onbaatzuchtig. De kennis van gezond leven en gezonde voeding, de  Ayurveda, is hier breed aanwezig: diabetes komt niet eens voor. Ayurveda is een mix van voeding én geneeskunde maar een Ayurvedische arts is meer dan een kruidendokter. En ik durf na twee uitgebreide reizen inmiddels ook te stellen: nergens is de kennis van gezonde voeding zo breed onder de bevolking aanwezig als hier.

Sri Lanka – een gezondheidsparadijs?

Sri Lanka (het oude Ceylon, het eiland bij Zuid India) is zo groot als Nederland en België samen. Sri Lanka heeft witte palm-stranden zoals op de Malediven, tropische wouden zoals in Brazilië, poedelende olifanten zoals in Afrika, en koele bergen met theeplantages zoals in Kenia. De gekleurde huisjes doen denken aan Curaçao, sommige reuzen-varens aan Nieuw-Zeeland. Een geweldige mix. Sri Lanka is erg groen en het hele jaar is het 30 graden. De natuur brengt zoveel voort dat niemand honger heeft en dat er niet gebedeld wordt. Dat is bijzonder voor een derdewereldland. De Nederlanders haalden er ooit kaneel en peperkorrels, en ook de Portugezen zagen de rijkdommen van de jungle. En de Engelsen verbouwden er hun English breakfast tea. Maar Sri Lanka is nu vooral bekend om de 5000 jaar oude kennis over gezond leven: de Ayurveda. En met zoveel natuurlijke en gezonde producten verbaast me dat inmiddels niet meer…

Sri Lanka – Ayurveda is overal

Mijn reis door Sri Lanka was bedoeld om alles te horen over de oud-Indiase holistische gezondheidsleer van de Ayurveda. Dat was niet moeilijk: Ayurveda is in Sri Lanka overal en net zo vanzelfsprekend als dat de zon opgaat! De uitgebreide kennis van natuurlijke geneeskrachtige kruiden en gezonde voeding blijken in de hele maatschappij aanwezig en worden door iedereen toegepast: thuis, door artsen, in ziekenhuizen en in veel vakantie-resorts. Ayurveda is hét systeem om het lichaam te reinigen en te genezen, maar vooral om het lichaam in balans te brengen en daarmee ziektes te voorkomen. En daarmee heeft Ayurveda een heel ander uitgangspunt dan westerse geneeskunde, die goedbeschouwd vaak om symptoom-bestrijding gaat.

Ayurveda – de holistische aanpak

“Ayurveda pakt problemen bij de bron aan”, vertelt dr. Madusha. Ze is Ayurvedisch arts in het Siddhalepa Health Resort. “Onze basis-opleiding duurt net als in het westen 6 jaar, en we zijn daarna in staat om iemand zowel lichamelijk als qua persoon te doorgronden. Als iemand hoofdpijn heeft, ga ik niet die hoofdpijn bestrijden, maar zoek ik naar de reden. En die hangt samen met persoonlijkheid, levensstijl, lichamelijke kenmerken, voeding, enzovoort”. Kortom: iemand moet als persoon weer terug op de rails. En dat gebeurt met een totaal-pakket van 100% natuurlijke behandelingen en voedingsadviezen.

Dr. Madusha: “Ayurvedische behandelingen duren daarom gemakkelijk 2 of 3 weken en bestaan uit reiniging (Pancha Karma), massages met op de persoon afgestemde oliën, kruiden-baden, olie-massage van het ‘derde oog’ (Shirodara), nauwkeurige voedingsadviezen, yoga, etc”. Dr. Madusha kijkt naar mij, voelt langdurig mijn pols, vraagt dingen en…. kan me daarna zowel lichamelijk als geestelijk ‘uittekenen’. “Om iemands persoon te beschrijven gebruiken we bepaalde indelingen, zoals pitta, vata en kapha. Daarmee beschrijven we hele patronen van zowel lichamelijke als geestelijke kenmerken”. De meeste mensen zijn combinaties van die drie typen. Holistisch dus.

Geen bijwerkingen?

Dr. Madusha vertelt verder. “De westerse medicijnen bevatten meestal één werkzame stof in een hoge dosis. In Sri Lanka noemen we westerse medicijnen: ‘fast medicine’. Ze werken wel snel maar hebben bijna altijd ongewenste bijwerkingen. En die worden dan weer met andere medicijnen bestreden”. Ik zie in gedachten inderdaad de tassenvol medicijnen waarmee veel oude mensen in Nederland de apotheek verlaten. Ik denk dat ze gelijk heeft. Onze westerse aanpak is niet automatisch beter…

“Ayurveda is daarentegen gebaseerd op 100% natuurlijke plantaardige producten: kruiden, specerijen, plantenwortels, voeding, etc. Na 5000 jaar weten we precies hoe die lichaam en geest beïnvloeden, en we weten na al die jaren dat ze geen bijwerkingen hebben. Die kennis hebben de indianen in het Amazonewoud en andere volken waarschijnlijk ook, maar wij zetten die kennis al eeuwen op papier en dragen de kennis systematisch over van generatie naar generatie”.

Onderweg zie ik in de jungle een Ayurvedische herbal garden waar kaneel, kurkuma, en nog 1000 andere planten, wortels en pitten die ik niet ken worden geoogst. Het wordt allemaal gekookt, geperst, gedroogt, en omgezet in de olie, poeders en elixers die ik onderweg in de plaatselijke apotheken terug zie.

Kennis en recepten al duizenden jaren vastgelegd

Alle kennis en recepten staan op papier. Ineens zijn voor mij de kruidendokters in Sri Lanka niet anders dan onze westerse dokters. Helemaal niet zweverig. Ik praat er over met mijn chauffeur Douglas Silva, die me 6 dagen door Sri Lanka rijdt: “We weten als kind al wat we moeten eten om geen suikerziekte of hoge bloeddruk te krijgen. We weten dat we niet moeten roken en drinken en doen dat ook niet. We weten dat fysieke inspanning en eten gelijk op moeten gaan. We weten dat groene groenten het best zijn. We eten als boeddhist matig en weinig vlees”. Ik ben onder de indruk hoe normaal ‘gezond leven’ hier is.

De volgende dag bezoek ik de Siddhalepa fabriek, één van de weinige bedrijven die Ayurvedische producten naar Europa exporteren. De grondstoffen voor de producten komen direct uit de jungle en worden hier verwerkt tot keurige olie, pillen en smeersels. Alles gebeurt geroutineerd en is goed gedocumenteerd. Vrachtwagens vol verlaten het terrein. Hier wordt zelfs Ayurvedische tandpasta gemaakt: bruin en met o.a.: kruidnagel! En niets is hier synthetisch, niets komt uit een laboratorium. Niet de medicijnen, niet de voedingsstoffen, niet de cosmetische producten en niet de tandpasta.

Authentieke behandelingen

Ik ben net op tijd terug in het Siddhalepa Health Resort voor een uitgebreide behandel-middag. Dr. Madusha geeft precies aan welke kruiden en oliën goed zijn voor mij. Er is zelfs een gespecialiseerde apotheek met Ayurvedische producten. Het normale behandel patroon is: hoofdmassage, gezichtsmassage, lichaamsmassage en kruidenbad. Dat duurt 3 uur en is helemaal op mij afgestemd door de juiste keuze van kruiden en oliën. De hoofdmassage met kokosolie blijkt behalve gezond, ook goed te zijn tegen grijze haren. Daar had ik eerder mee moeten beginnen…  Ik vraag me af: “Ook in westerse wellness resorts zie je steeds vaker een Ayurvedische massage van 20 minuten op het spa-menu”. “Dat is ons een doorn in het oog! Het zou geen Ayurveda mogen heten. Maar we kunnen er vanuit Sri Lanka helaas niets tegen doen. Het draait allemaal om geld”.

Toch heb ik door de jaren heen ook in het ‘westen’ een aantal authentieke Ayurvedische mogelijkheden ontdekt: in Berlijn, in Malta en in Baden-Baden. Maar daar werden de artsen, behandelaars en te gebruiken producten dan ook allemaal ‘ingevlogen’. Op Madeira dacht men dat men het wel met de eigen lokale olie en kruiden kon redden… Daar geloof ik inmiddels niet meer in: Ayurveda is echt door-en-door een specialisme. De opleiding duurt niet voor niets zes jaar en de kennis van de lokale kruiden is in duizenden jaren opgebouwd.

Ayurvedische keuken

Ook de Ayurvedische keuken maakt gebruik van alle kennis over de invloed van kruiden en specerijen op ons welzijn. Tijdens een Ayurvedische kuur in een resort in Sri Lanka geeft de arts maatwerk voedingsadviezen. Meestal zal de maaltijd bestaan uit een buffet, waarbij het voedingsadvies aangeeft wat wel en wat niet gegeten en gedronken moet worden. Ook in mijn geval werd elke maaltijd geserveerd als uitgebreid buffet: meestal 8 soorten curries (!), heel smaakvol en allemaal totaal verschillend. Vaak vegetarisch met diverse groenten, soms met vlees of linzen.

Ik zie ook exotische vruchtendranken (bv van de King Coconut en papaya) en vreemde vruchten als de wood apple (zuur en bitter, maar bij het ontbijt erg goed). Veel resorts bieden trouwens ook niet-Ayurvedische gerechten voor niet-kurende partners van kuurgasten… Persoonlijk zie ik het nut daarvan niet zo, omdat de Ayurvedische keuken heel smaakvol en heel uitgebreid is. Zelf kreeg ik er in elk geval beslist geen geitenwollen sokken gevoel van. Veel principes van de Ayurvedische keuken zien we ook terugkomen in de macrobiotische keuken. Veel groenten, granen, weinig vis en gevogelte, en nauwelijks rood vlees. Trouwens: de boeddhistische levensleer zorgt er sowieso voor dat met zeer respectvol omgaat met dieren en bij voorkeur vegetarisch eet.

Tekst vertaald uit: ‘Business Basics for the Brink of Extinction’, 2 mei 2019.

Terug naar de basis

Onze standaardmethoden en -technieken om iets te realiseren, en de haast daarmee, hebben ons inmiddels naar de rand van uitsterven gebracht. Misschien moeten we even stilstaan bij de vraag waarom dat zo is. Misschien is er iets fundamenteels aan de hand, dat we niet zien en niet begrijpen. Misschien is het tijd om terug te gaan naar de basis.

In de begindagen van mijn werk werd ik vaak teruggefloten met: "We kunnen niet eeuwig de tijd nemen om na te denken over al jouw theorieën en filosofieën; we moeten even terug naar de basis.” En daarmee bedoelden ze dan: aan het werk en vooral kijken naar praktische meetbare zaken als klantgerichtheid, kostenbesparing en efficiëntie.

Terug naar de basis. Maar wat ís de echte basis? De echte basis is de vraag of we bijdragen aan het vermogen van het leven om tot bloei te komen. Want vaak graven we, gedachteloos en collectief, met onze 'oplossingen' een massagraf voor onszelf. Moeten we niet eindelijk eens inzien dat dit de echte fundamentele vraag is? Hoe komen we collectief tot bloei?

De universele ontwerpprincipes van het leven

De echte basis is wat ik ‘de universele ontwerpprincipes van het leven’ ben gaan noemen - de focus van mijn onderzoek en advies van de afgelopen twee decennia. Of we het nu hebben over een regenwoud, ons lichaam of een levende organisatie, pas als we begrijpen wat er nodig is om iets dat leeft tot bloei te brengen, kunnen we inzien welke methoden werkelijk ‘werken’. Pas dan zijn we instaat om te herkennen waarom bepaalde benaderingen werken en waarom andere uiteindelijk niet zullen werken.

Daarom is er de voortdurende behoefte aan ‘theorie, discussie en filosofie’. Omdat bloeien noodzakelijkerwijs inter-subjectief en contextueel is. Het vraagt om ‘voelen’ en om reageren op zich ontwikkelende omstandigheden en complexiteit. Voor mensen is bloeien geworteld in betekenis en verhaal. Natuurlijk kunnen we snellere werkmethode ontwikkelen en processen optimaliseren. Dat levert snelle, maar geen goede resultaten. We moeten gaan inzien dat ‘discussie en filosofie’ de echte vooruitgang brengt. Al het andere is slechts het uitvoeren van dingen, het testen, het implementeren.

Tip: als een ontwerpmethode bijdraagt aan ons collectieve uitsterven, werkt die methode dus niet...

Holistische ontwerpprincipes

Met het bovenstaande in gedachten, kom ik op de filosofische vragen die je regelmatig moet stellen om de echte uitgangspunten (een bloeiend leven) vast te houden:

1. Cultiveer het individu: Wat is er nodig voor ieder van ons, individueel, om het beste uit onszelf te halen? Om ons hier, in dit werk en in ons eigen lichaam helemaal thuis te voelen? En wat kan dat ondersteunen?

2. Cultiveer vrije interactie patronen: Wat is er nodig om onze infrastructuur en interacties niet alleen te gebruiken voor het delen van informatie, besluitvorming, effectief handelen en vertrouwen, maar ook voor het stimuleren van speelsheid, leren en plezier? Om onze samenhorigheid met collega's, klanten en de gemeenschap te voeden met een gevoel van toewijding? En wat kan dat ondersteunen?

3. Cultiveer potentiële samenhang: Wat begrijpen we op dit moment nog meer van het overstijgende verhaal, dat ons aanzet om dingen te willen veranderen als burgers, werknemers, klanten, en leden van de gemeenschap? Welke nieuwe mogelijkheden zijn er om dat overstijgende verhaal van samenhang te creëren en te beleven?

4. Cultiveer een open houding: Hoe kunnen we ons in al het bovenstaande laten inspireren, voeden en vernieuwen door de natuur, schoonheid, kunst, muziek, beweging en feesten? Hoe kunnen we leren van het leven, zodat we nieuwe dingen zien en ontdekken? Hoe kunnen we de ervaringen van het leven koesteren?

Het Nieuwe Denken

Wat is er nodig voor ons, individueel, om het beste uit onszelf te halen? Wat is er nodig voor het stimuleren van speelsheid, leren en plezier? Wat begrijpen we op dit moment allemaal van het overstijgende verhaal? Hoe kunnen we onze levenservaring in de volle breedte gebruiken? Deze vragen zouden de basis moeten zijn. Onze enige redding is in mijn ogen om goed geïnformeerd en bewuster onze acties af te stemmen op de principes het leven.

Er zijn geen snelle oplossingen, geen zes eenvoudige stappen naar rijkdom en geluk. Stel jezelf open. Als een leergierige leerling. Als een nieuwsgierige tuinier. Als een betrokken dienstverlener. Dat betekent vooral dat je de moed moet vinden om te praten over wat echt belangrijk is. Theorie, discussie en filosofie dus. Ga niet 'snel naar praktische oplossingen’.

www.michelleholliday.com

Voorstanders van de Green New Deal geloven dat nu de weg vrij is voor een geweldige ‘groene groei’. Want als we de fossiele brandstoffen inruilen voor schone energie, is er geen reden meer om de economische groei te stoppen, toch? Het klinkt redelijk, tot we beter kijken naar die ‘schone’ energie zelf. Die term ‘schone energie’ roept in eerste instantie onschuldige beelden op van zon en wind. Maar hoewel zon en wind schoon zijn, is de infrastructuur die we nodig hebben om de energie vast te leggen dat niet. Verre van...

De enige schone energie is minder energie

De overgang naar duurzame energie heeft een dramatisch gevolg voor de benodigde winning van metalen en zeldzame mineralen, met reële ecologische en maatschappelijke kosten als gevolg. Een snelle overgang naar duurzame energie is nodig. Maar dan nog kan het energieverbruik niet in het huidige tempo blijven groeien. De enige echte schone energie is minder energie.

In 2017 publiceerde de Wereldbank hierover het eerste onderzoek. Het geeft de toename in materiaalontginning weer, die nodig zou zijn om voldoende zonne- en windenergie te bouwen om in 2050 jaarlijks ongeveer 7 terawatt elektriciteit te produceren. Dat is genoeg om 50% van de wereldeconomie van stroom te voorzien. Als we deze cijfers verdubbelen, weten we wat er nodig is om de uitstoot uiteindelijk tot nul te reduceren.

Bekijk hier in 6 minuten het onderzoek:
'De onmogelijkheid van windmolens voor Nederland'.

Enorme toename winning delfstoffen

De resultaten zijn schokkend: het vergt 34 miljoen ton koper, 40 miljoen ton lood, 50 miljoen ton zink, 162 miljoen ton aluminium en maar liefst 4,8 miljard ton ijzer om volledig over te gaan op duurzame energie. De overgang naar duurzame energie vergt, kortom, een enorme toename van de bestaande winningsniveaus. Voor neodymium - een essentieel element in windturbines - zal dit met 35-50% moeten stijgen ten opzichte van de huidige niveaus. En hetzelfde geldt voor zilver, dat essentieel is voor zonnepanelen. De zilverwinning zal met 38% stijgen en mogelijk zelf met 105 procent. De vraag naar indium, ook essentieel voor de zonnetechnologie, zal meer dan verdriedubbelen en kan zelfs met 920% stijgen. En dan zijn er nog alle batterijen die we nodig hebben voor energieopslag. Om energie te leveren als de zon niet schijnt en de wind niet waait, zijn enorme accu’s nodig op netniveau. Dit betekent 40 miljoen ton lithium, ofwel 2700% meer dan het winningsniveau.

Daarnaast kost de vervanging van het verwachte wagenpark van 2 miljard voertuigen in de wereld een explosieve toename in de wereldwijde jaarlijkse winning van neodymium en dysprosium met nog eens 70%, de jaarlijkse winning van koper zal meer dan verdubbelen en die van kobalt zal tussen nu en 2050 met een factor vier toenemen.

Lithium crisis

Het probleem is niet dat de belangrijkste mineralen opraken. Het echte probleem is dat dit de al bestaande crisis door uitputting zal verergeren. Mijnbouw is inmiddels één van de grootste oorzaken van ontbossing, vernietiging van ecosystemen en het verlies aan biodiversiteit in de wereld. Er wordt geschat dat het materiaalgebruik nu al 82% hoger is dan wat duurzame verantwoord zou zijn. Nog los van de ombouw naar elektrisch rijden.

Lithium is nu al een ecologische ramp. Er is 500.000 liter water nodig om een ton lithium te produceren. Zelfs bij het huidige niveau van winning zorgt dit voor problemen. In de Andes, waar het grootste deel van het lithium in de wereld ligt, verbruiken de mijnbouwbedrijven al het water en is er voor de boeren niets over om hun gewassen te irrigeren. Velen hebben geen andere keuze gehad dan hun land volledig te verlaten. Ondertussen hebben chemische lekken uit de lithiummijnen de rivieren van Chili tot Argentinië, en van Nevada tot Tibet vergiftigd, waardoor zoetwaterecosystemen volledig om zeep zijn geholpen. De lithium ‘explosie’ is nog maar net begonnen, en het is al een crisis.

Neo-kolonialisme

Dit alles is alleen al om de bestaande wereldeconomie te laten draaien. De zaken worden nog extremer als we de groei meenemen. Naarmate de vraag naar energie blijft stijgen, zal de winning van materiaal voor duurzame energie steeds agressiever worden. Het is belangrijk om te bedenken dat de meeste belangrijke materialen voor de energietransitie zich wereldwijd in het zuiden bevinden. Delen van Latijns-Amerika, Afrika en Azië zullen waarschijnlijk het doelwit worden van een nieuwe strijd om grondstoffen, en sommige landen kunnen het slachtoffer worden van nieuwe vormen van kolonisatie. Dat gebeurde in de 17e en 18e eeuw met de jacht op goud en zilver. In de 19e eeuw ging het om land voor katoen- en suikerplantages in het Caribisch gebied. In de 20e eeuw waren het diamanten uit Zuid-Afrika, kobalt uit Congo en olie uit het Midden-Oosten.

Het is niet moeilijk in te denken dat het gevecht om mineralen voor duurzame energie even gewelddadig zou kunnen worden. Als we geen maatregelen nemen, kunnen schone energiebedrijven net zo destructief worden als bedrijven die fossiele brandstoffen gebruiken - ze kopen politici af, vernielen ecosystemen, lobbyen tegen milieuregelgeving en vermoorden zelfs leiders van de gemeenschap die hen in de weg staan.

Kernenergie is ook geen oplossing

Sommigen hopen dat kernenergie ons zal helpen om deze problemen te omzeilen - en het kan zeker deel uitmaken van de mix. Maar kernenergie heeft zijn eigen beperkingen. Ten eerste duurt het zo lang om nieuwe centrales in werking te stellen dat ze slechts een kleine rol kunnen spelen om de transitie rond het midden van deze eeuw te realiseren. En zelfs op de langere termijn kan kernenergie niet verder worden opgeschaald dan ongeveer één Terrawatt. Zonder een wonderbaarlijke technologische doorbraak zal het overgrote deel van onze energie uit zon en wind moeten komen.

Rem op de groei

Dit alles wil niet zeggen dat we niet moeten streven naar een snelle overgang naar duurzame energie. Het is absoluut dringend. Maar als we op zoek zijn naar een groenere, duurzamere economie, moeten we af van de mythe dat we de groeiende vraag naar energie onbekommerd kunnen voortzetten. We weten dat de armere landen hun energieverbruik nog zullen verhogen om in hun basisbehoeften te voorzien. De rijkere landen hoeven dat gelukkig niet. Daarom moet in landen met een hoog inkomen de overgang naar groene energie gepaard gaan met de vermindering van het energieverbruik.

Terugdringen van de vraag

Hoe komen we tot die beperking van de groei? Het grootste deel van onze energie wordt gebruikt voor de productie van materiële goederen. Daarom stelt het Intergouvernementeel Panel inzake klimaatverandering voor dat landen met een hoog nationaal inkomen hun materiële doorlooptijd vergroten. Door via wetgeving langere levensduur van producten en recht op reparatie af te dwingen, door een verbod op ingebouwde veroudering van producten, door een verschuiving naar openbaar vervoer, en door sociaal overbodige industrieën als wapenhandel en verkwistende luxe consumptie als SUV’s af te bouwen.

Het terugdringen van de vraag naar energie maakt niet alleen een snellere overgang naar duurzame energie mogelijk, maar zorgt er ook voor dat de overgang geen nieuwe golf van destructie teweegbrengt. Een Green New Deal die sociaal rechtvaardig en ecologisch in balans wil te zijn, moet uitgaan van die principes.

Bron: https://foreignpolicy.com/2019/09/06/the-path-to-clean-energy-will-be-very-dirty-climate-change-renewables/

Peter Russell is theoretisch natuurkundige, psycholoog én computer wetenschapper. Stephen Hawking was één van zijn docenten... 

Peter Russell geeft in deze presentatie een overzicht van de stand van de wetenschap vanuit diverse perspectieven. De onthutsende conclusie is dat niemand weet hoe onze wereld in elkaar zit. Maar liefst 70% van het universum bestaat uit donkere materie en donkere energie die we allebei niet kunnen waarnemen. Het zijn hooguit wiskundig zaken, nodig voor een wiskundig begrip van de kosmos. Maar wat de kosmos werkelijk is, weten we niet.

Vervolgend geeft hij aan dat we 'onze' wereld slechts indirect kennen: als een mentale representatie van 'iets' anders. We nemen waar (sensorisch en onderbuik) en zo ontstaat er een beeld van de de wereld om ons heen. Maar we ervaren die wereld dus nooit rechtstreeks. Ons bewustzijn van wat onze waarneming 'ziet', veroorzaakt een mentaal beeld.

Maar hoe ontstaat dit bewustzijn dan? Laten we aannemen dat mensen (zelf)bewuste wezens zijn. En dat onze huisdieren ook bewustzijn hebben. Maar bij welk organisme 'ontstaat' bewustzijn? Zijn kwallen bewuste wezens? Bomen? Kortom: hoe ontstaat uit dode materie bewustzijn? Maken zenuwcellen dat we bewust zijn? Maakt het celmembraan dat we bewust zijn? Waar ligt de grens? Zijn ééncelligen dan niet ook een beetje bewust? Heeft dan uiteindelijk niet alles bewustzijn?

Peter Russell gaat er vanuit dat inderdaad alles bewustzijn heeft. Dat er in de kosmos een universeel bewustzijnsveld is. Dat mensen verdichtingen zijn van dat bewustzijnsveld. Wij zijn de kosmos die zich bewust geworden is van zichzelf. Wat een boeiende lezing!

Voor meer interessante lezingen: https://www.scienceandnonduality.com

Zie ook: http//www.peterrussell.com